Spelend leren vs. leren door spel

Wat is het verschil?

In de wereld van de opvoeding en het onderwijs horen we vaak de termen ‘spelend leren’ en ‘leren door spel’. Hoewel deze begrippen soms door elkaar worden gebruikt, zit er een belangrijk verschil tussen beide. Als ouder of pedagogisch professional is het nuttig om dit verschil te begrijpen, zodat je bewuste keuzes kunt maken in de begeleiding van een kind. Maar, laten we eerst even stilstaan bij een essentiële vraag die je jezelf regelmatig zou moeten stellen: Waarom?

Waarom is de Waarom?-vraag zo belangrijk?

Voordat je besluit welke activiteit je met een kind onderneemt, is het belangrijk om even stil te staan bij de vraag: Waarom kies ik voor deze activiteit? Dit helpt je om bewust te kiezen of je een specifieke vaardigheid wilt oefenen of juist wilt inspelen op de natuurlijke nieuwsgierigheid van het kind.

Ben je bijvoorbeeld bezig met het voorbereiden van een rekenactiviteit? Vraag jezelf dan af: Wil ik dat het kind specifieke rekenvaardigheden ontwikkelt of wil ik dat het kind op een natuurlijke manier de basisprincipes van rekenen ontdekt tijdens het spelen? Deze vraag helpt je om de activiteit doelgericht en passend bij de ontwikkeling van het kind in te zetten.

Wat is spelend leren?

Spelend leren betekent dat een kind op een gestructureerde manier leert, maar wel in een vorm die voor het kind speels en aantrekkelijk is. Het leren gebeurt doelbewust, met de intentie om een bepaalde vaardigheid of kennis over te brengen. Denk bijvoorbeeld aan een telspelletje waarbij het doel is dat het kind leert tellen of een puzzel die ruimtelijk inzicht bevordert. Hier ligt de focus op het bewust oefenen van een vaardigheid. Als ouder of begeleider heb je een duidelijke leerdoel voor ogen en kies je activiteiten die daarop aansluiten. Spelend leren is vooral effectief wanneer je het kind wilt helpen om specifieke vaardigheden te ontwikkelen in een speelse context.

Wat is leren door spel?

Leren door spel daarentegen gaat uit van het idee dat kinderen tijdens het vrije spel automatisch nieuwe vaardigheden en kennis opdoen. Het kind bepaalt zelf het spel en ontdekt gaandeweg wat werkt en wat niet. Dit is een meer ongestructureerde vorm van leren waarbij het kind zelf bepaalt wat en hoe het leert.

Stel dat een kind een toren bouwt van blokken. Tijdens het bouwen ontdekt het dat de toren omvalt als de basis te smal is. Het kind leert hieruit, zonder dat er een specifiek leerdoel was vanuit de begeleider. Bij leren door spel ligt de focus op het volgen van het kind en het inspelen op de interesses en initiatieven die het kind zelf toont.

Wanneer kies je voor spelend leren of leren door spel?

Het is belangrijk om in elke situatie de waarom-vraag te stellen: Waarom kies ik voor deze activiteit? Wil je een specifiek leerdoel bereiken, zoals het leren van kleuren, cijfers of het ontwikkelen van motorische vaardigheden? Dan is spelend leren een goede keuze. Hier kun je de activiteit zo structureren dat het kind spelenderwijs met de juiste vaardigheden in aanraking komt.

Wil je daarentegen dat het kind zijn eigen interesses volgt en op zijn eigen tempo de wereld om zich heen ontdekt? Dan is leren door spel de aangewezen weg. Dit vraagt van jou als begeleider een open en flexibele houding. Je volgt het kind, observeert en speelt in op wat het kind op dat moment bezighoudt.

Bewust kiezen is de sleutel

Of je nu kiest voor spelend leren of leren door spel, het belangrijkste is dat je bewust bent van je keuzes en het doel dat je voor ogen hebt. Door jezelf regelmatig de waarom-vraag te stellen, kun je gerichter en effectiever inspelen op de ontwikkeling van het kind.

Zowel spelend leren als leren door spel hebben hun eigen waarde en kunnen elkaar perfect aanvullen. De kunst is om te weten wanneer je welke vorm inzet, afhankelijk van de behoefte en ontwikkeling van het kind.

Als ouder of pedagogisch professional heb je daarmee een belangrijke rol: het creëren van een balans tussen gestructureerd leren en vrij spel, altijd met de vraag waarom als leidraad. Zo zorg je ervoor dat het kind niet alleen groeit in kennis en vaardigheden, maar ook plezier heeft in het ontdekken van de wereld om zich heen.